सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड या सरकारी सिक्युरिटीज आहेत ज्या सोन्याच्या ग्राम मध्ये दर्शवल्या जातात. प्रत्यक्ष सोने खरेदी मध्ये गुंतवणूक करणाऱ्यांसाठी हे बॉण्ड पर्यायी आहेत. यामध्ये गुंतवणूकदारांना बॉण्ड ची किंमत रोखीने द्यावी लागते आणि मुदतीनंतर त्यांना ती रोख स्वरूपात परत मिळते हे बॉण्ड भारत सरकारच्या वतीने रिझर्व बँकेने जारी करते. अगदी एक ग्रॅमपासूनही या बाँडसमध्ये गुंतवणूक करता येते. प्रत्यक्षात घरातील तिजोरी किंवा बँकेच्या लॉकरमध्ये सोने (Gold) ठेवण्याची जोखीम पत्कारण्यापेक्षा सॉवरेन गोल्ड बॉन्ड हा तुलनेत सुरक्षित पर्याय समजला जातो.
2015 मध्ये भारत सरकारने सुवर्ण मुद्रीकरण योजनेअंतर्गत सॉवरेन गोल्ड सादर केले होते. ऑक्टोबर 2019 ते मार्च 2020 पर्यंत प्रत्येक महिन्यात सुवर्ण रोखे जारी केले जातात. या योजनेअंतर्गत,गोल्ड बॉण्ड भारत सरकारच्या सल्लामसलतानुसार रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाद्वारे किश्शांमध्ये दिले जातात.Contents
सॉवरेन गोल्ड बाँडमध्ये गुंतवणूक करण्याची 5 प्रमुख कारणे.( Top 5 Reasons to Invest in Sovereign Gold Bonds)
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड मध्ये जारी केलेल्या प्रमाणपत्रावर व्याज दिले जाते. सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड मध्ये गुंतवणूक करण्याचा हा एक मोठा फायदा आहे कारण भौतिक सोने गुंतवणुकीवर व्याज मिळत नाही. सुरुवातीच्या गुंतवणुकीवर 2.50% वार्षिक व्याज मिळते.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड मध्ये भौतिक सोने हाताळण्याचा धोका नसतो.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्डच्या गुंतवणुकीवर कॅपिटल गेन टॅक्स आकारला जात नाही
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड कागदी तसेच डीमॅट स्वरूपात उपलब्ध आहेत. जे भौतिक सोन्याच्या साठवणुकीचा आणि साठवणुकीचा धोका आणि खर्च दूर करतात. तसेच, एसजीबी गुंतवणूकदारांना मुदतीपूर्वी बाहेर पडण्यासाठी बॉण्ड एक्सचेंजवर खरेदी-विक्री करण्याची परवानगी आहे. शासकीय सिक्युरिटीज कायद्यातील तरतुदींनुसार बॉण्ड विकले आणि हस्तांतरित केले जाऊ शकतात.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड चा वापर कर्ज घेण्यासाठी तारण म्हणून करता येऊ शकतो. सामान्यत बँका किंवा पोस्ट ऑफिस द्वारा हे बॉण्ड विकले जातात त्यामुळे कोणीही येथे जाऊन कर्जासाठी अर्ज करू शकतो.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड मध्ये गुंतवणुकीचे पर्याय (Investment Options in Sovereign Gold Bonds)
रोख रक्कम, धनादेश, डिमांड ड्राफ्ट किंवा इलेक्ट्रॉनिक फंड ट्रान्सफरद्वारे बॉण्ड पेमेंट करता येते. SGB साठी तुमचे ग्राहक (KYC) नियम अनिवार्य आहेत. केवायसी दस्तऐवज जसे की मतदार ओळखपत्र, आधार कार्ड, पॅन, पासपोर्ट इत्यादी कागदपत्र आवश्यक आहेत. व्यक्ती, एचयूएफ, ट्रस्ट, विद्यापीठे आणि धर्मादाय संस्था सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड मध्ये गुंतवणूक करण्यास पात्र आहेत.
व्यक्ती किंवा हिंदू अविभाजित कुटुंब आर्थिक वर्षात या योजने अंतर्गत चार किलोपर्यंत गुंतवणूक करु शकते. ट्रस्टसारख्या संस्था आर्थिक वर्षात 20 किलोपर्यंत गुंतवणूक करु शकतात. सॉवरेन गोल्ड बाँड योजनेचा कालावधी आठ वर्षांचा आहे.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स कुठे खरेदी करू शकतो? (Where can I buy Sovereign Gold Bonds?)
आरबीआयने हे बॉण्ड उपलब्ध करण्यासाठी खालील विक्री चॅनल्सना परवानगी दिली आहे: व्यावसायिक बँका, नियुक्त पोस्ट ऑफिस (आरबीआयने अधिसूचित केल्याप्रमाणे), मान्यताप्राप्त स्टॉक एक्सचेंजेस जे नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (एनएसई) ऑफ इंडिया लि. आणि बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (बीएसई) ) आणि शेवटी, स्टॉक होल्डिंग कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया लिमिटेड (SHCIL). NSE आणि BSE मध्ये विकले जाणारे बॉण्ड थेट किंवा एजंट्स द्वारे असू शकतात. RBI ने व्यापारी बँकांची संपूर्ण यादी दिली आहे जी सार्वभौम सुवर्ण रोखे देणार आहेत. सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांमध्ये सार्वजनिक क्षेत्रातील बँक श्रेणीमध्ये स्टेट बँक ऑफ इंडिया आणि सेंट्रल बँक ऑफ इंडिया ही काही उदाहरणे आहेत. आयसीआयसीआय बँक, एचडीएफसी बँक आणि अॅक्सिस बँक यासारख्या काही खासगी बँका आणि बीएनपी परिबास आणि बार्कलेज बँकेसारख्या आंतरराष्ट्रीय बँका देखील एसजीबी देतात. 13 एप्रिल 2020 च्या आरबीआय अधिसूचनेनुसार सुमारे 12 सार्वजनिक क्षेत्रातील बँका, 22 खाजगी बँका आणि 44 आंतरराष्ट्रीय बँका एसजीबी देऊ शकतात.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स कसे खरेदी करू शकतो ? (Where can I buy Sovereign Gold Bonds?)
बोंड खरेदीसाठीऑफलाइन आणि ऑनलाइन दोन्ही मोड उपलब्ध आहेत. दोन्ही ची प्रक्रिया जवळपास समान आहेत तुम्हाला एक फॉर्म भरावा लागेल आणि तुमचे केवायसी अनुपालन पूर्ण करावे लागेल, फरक एवढाच आहे: ऑनलाइन फक्त एका क्लिकच्या अंतरावर आहे आणि तुम्ही सोने खरेदी केल्यास तुम्हाला तुमच्या खरेदी मूल्यावर आरबीआय-आदेशित सूट देखील मिळते. ऑनलाइन बॉण्ड्स खरेदी वर ऑनलाइन पेमेंट देखील करता येते. ऑफलाइन मोडमध्ये तुम्हाला विक्री चॅनेलच्या कार्यालयाला प्रत्यक्ष भेट देणे, फॉर्म भरणे, रांगेत उभे राहणे इत्यादी गोष्टी करण्याची आवश्यक आहे.
निष्कर्ष
भौतिक सोन्याचे मालक होण्यासाठी गोल्ड बॉण्ड्स हा एक पर्याय आहे. जर तुम्हाला मुदतीच्या शेवटी प्रत्यक्ष सोन्याची मालकी हवी नसेल तर, गोल्ड बॉण्ड्स तुमच्यासाठी अनुकूल आहेत. जर तुम्ही RBI ने नमूद केलेल्या तारखा चुकवल्या तर तुम्ही हे बॉण्ड एक्सचेंजवर खरेदी करू शकता कारण ते RBI च्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार व्यवहार करण्यायोग्य आहेत. सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स केवळ गुंतवणुकीच्या हेतूंसाठी आहेत. प्राथमिक बाजारात विकत घेतल्यास त्यांच्याकडे पाच वर्षांचा लॉक-इन कालावधी असतो, म्हणून आपण बॉण्ड्स घेण्यापूर्वी त्याची खात्री करा. जर तुम्ही ते एक्सचेंजवर खरेदी करत असाल, जे दुय्यम बाजारातील आहेत, त्यामुळे बाजारातील अस्थिरतेमुळे जोखीम घटक देखील वाढेल.